مرحله تکثیر سویه های انتخاب شده از باکتری مورد نظر، یکی از پرهزینه ترین مراحل تولید مایه تلقیح می باشد. لذا معمولا در فرآیند تولید صنعتی ریزوبیوم ها سعی می گردد تا از فرآورده های فرعی کارخانجات صنایع غذایی به تنهایی و یا با افزودن مواد دیگر، به عنوان محیط تکثیر استفاده گردد. در این تحقیق نحوه تکثیر باکتری مذکور در سه محیط Dehydrated cheese whey , Malt sprout extract و پایه شیمیایی محیط Yeast extract mannitol به همراه سه نوع منبع نیتروژن، کلرور آمونیوم، نیترات پتاسیم و عصاره مخمر؛ چهار نوع منبع کربن: مانیتول، گلوکز، گالاکتوز و سوکروز و در دو (6.8,7) pH بررسی گردید. این آزمایش در قالب یک طرح کاملا تصادفی، به صورت فاکتوریل و با سه تکرار انجام شد. در این آزمایش ایزوله (S.meliloti) SM-11 با جمیعت اولیه 2´105 Cells.ml به ارلن های 100ml حاوی محیط های مذکور تلقیح و پس از دو روز، جمیعت باکتری با روش plate-count و روی محیط YMA حاوی کنگورد شمارش گردید. نتایج این آزمایش نشان داد که جمعیت باکتری پس از سه روز از زمان تلقیح در محیط پایه Malt به همراه قند مانیتول به عنوان منبع کربن و عصاره مخمر به عنوان منبع نیتروژن در pH=7 به 7.94´109 Cells.ml و نیز جمیعت باکتری در محیط مذکور به همراه قند سوکروز به عنوان منبع کربن و نیترات پتاسیم به عنوان منبع نیتروژن در pH=6.8 به 4.5´109 Cells.ml رسید و این در حالی بود که جمیعت باکتری در محیط استاندارد YMB به 5.24´108 Cells.ml رسید. همچنین جمعیت باکتری پس از سه روز از زمان تلقیح در محیط استاندارد YMB و pH= 6.8 به 2.07´109 Cells.ml و نیز جمیعت باکتری در محیط مذکور به همراه قند سوکروز به عنوان منبع کربن و عصاره مخمر به عنوان منبع نیتروژن در pH=7 به 5.24´108 Cells.ml رسید. نتایج مذکور نشان داد که برای تکثیر ارزان قیمت این ایزوله جهت تولید صنعتی مایه تلقیح آن، می توان از محیط پایه Malt به همراه قند سوکروز و نیترات پتاسیم استفاده کرد.